گزارش آتش سوزی جنگل های پاسارگاد (گزارش دوم)
به نام خدا
بنا به گزارش روابط عمومی-انجمن صنفی مرتعداران شمال فارس
منابع طبیعی بستر حیات کلیه موجودات زنده می باشد. جنگل ها و مراتع علاوه بر ارزش های زیست محیطی، ارزش اقتصادی غیرقابل برآورد دارند. نتوانسته ایم بطور شایسته از این ثروت عظیم و موهبت الهی پاسداری و نگاه داری کنیم.
در چند روز گذشته آتش بخش هایی از بهترین جنگل ها و مراتع زاگرس را درشهرستان پاسارگاد از بین برد. منطقه بلاغی بزرگ، چاه بید و گردنه خرسی از پوشش گیاهی غنی و ارزشمندی در حوزه زاگرس برخورداراست، شاید بهتر باشد بگوییم برخوردار بود. درختان دیرسال و کهنسال بنه ، کیکوم، ارژن، بادام کوهی ، آلو وحشی، دافنه و سایرگیاهان دارویی با ارزش و همچنین بسیاری از جانوران و حیات وحش گوناگون از خزندگان بومی سرزمین ایران گرفته تا انواع پرندگان و پستانداران که متاسفانه در این خشم طبیعت و کاهلی انسان ها و عدم مدیریت سوختند و خاکستر شدند و جا دارد که این حادثه دلخراش و جبران ناپذیر را به مردم ایران تسلیت بگوییم.
این منطقه با دارا بودن طبیعت بکر و تنوع زیستی گیاهی و جانوری از نظر اکوتوریسم قابل اهمیت است. بخش بزرگی از بومیان و جوامع محلی منطقه پاسارگاد اقتصادشان وابسته به این طبیعت بوده و منابع طبیعی، سالانه چرخه اقتصاد بخش قابل توجهی از خانواده های این منطقه را در گردش نگه می داشته است؛ مهمترین اصل در حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست اصل پیشگیری است که با حفاظت فیزیکی امکان پذیر می باشد. بایستی در این گونه مناطق ساختمان و پاسگاه حفاظت فیزیکی با تجهیزات کامل ایجاد گردد ، حضور قرق بان و گشت جنگل بگونه دائم و مقیم در منطقه پیش بینی گردد و در پایین ترین صورت ممکن برای هر دوهزار هکتار یک قرق بان و یک پاسبان جنگل حفاظتی و آموزش دیده و مجهز بکار گرفته شود.
باید در حفاظت از عرصه های منابع طبیعی که از سرمایه های بزرگ و پایدار ملی محسوب میشوند خودرو ها و تجهیزات حفاظت نیز بروز و آماده به خدمت باشند و همچنین یک یگان حفاظت با معیارهای آموزشی استاندارد جهانی داشته باشیم، پس از ایجاد این موارد خواهد بود که ما میتوانیم بگوییم ضریب حفاظت منطقه در حوزه منابع طبیعی افزایش یافته است. رسیدن به این مهم رابطه مستقیم با اعتبارات مالی دستگاه های متولی طبیعت دارد. متاسفانه اعتبارات کنونی منابع طبیعی با توجه به گستردگی، ارزشمندی و اهمیت آن در کشور بسیار نا مناسب و نا متوازن می باشد، رویکرد دولت و مجلس بویژه کمیسیون کشاورزی واقع بینانه، دلسوزانه و علمی به این موضوع نیست. گواه این مدعا تخریب های گسترده منابع طبیعی و محیط زیست و مجهز نبودن سازمان جنگلها و مراتع به تجهیزات مناسب و بروز از جمله دستگاه اطفاء حریق هوایی.
در کشورهای توسعه یافته که سیاست پایداری توسعه را در دستور کار خود دارند، اعتبارات حفاظتی و نگهداری منابع طبیعی و محیط زیست در بالاترین سطح خود و هم ردیف با بودجه های توسعه های صنعتی و آموزشی و در برخی از کشورها حتا بالاتر از ردیف بودجه ای نظامی قرار میگیرد چرا که به منابع طبیعی باور دارند و شاخص توسعه ایشان هم میزان وسعت منابع طبیعی می باشد.
متاسفانه به دلیل عدم وجود نگاه تخصصی و علمی در مدیریت های بحران، هیچگاه از حادثه ها و رخ داد های گذشته تجربه مدیریتی ایجاد نمیگردد و مدیران و مسئولان این حوزه همچنان روش آزمون و خطا را در پیش گرفته اند که این نگاه منجر به این شده است که سالانه چندین هزار هکتار از جنگل ها و مراتع کشور نابود گردند.
نکته مهم و هشدار دهنده دیگر اینست که با توجه به بارندگی های خوب در فصل بهار و همچنین نوع پوشش گیاهی در منطقه باید دست کم چندین قرق بان فصلی در منطقه بکار گرفته می شد، چرا که در این شرایط خطر آتش سوزی بشدت بالاست.
اگر از بحث پیشگیری بگذریم در خصوص آتش سوزی پاسارگاد باید گفت یکی از مهم ترین علت گسترش آن جدای از نبود تجهیزات مهار آتش؛ عدم شناخت درست و همچنین اعلام آمار غلط برخی از مسئولان شهرستانی و استانی در خصوص آخرین وضعیت آتش سوزی بود و باوری به عمق فاجعه نداشتند و گمان میکردند که این آتش سوزی در چند ساعت قابل مهار شدن است، ولی متاسفانه شاهد بودیم که چه خسارات وحشتناک و جبران ناپذیری بوجود آمد. بهتر است در زمان آتش سوزی تمرکز بر مهار آتش باشد. با ارایه آمار آن هم اشتباه از وسعت آتش سوزی به خبرنگاری های متعدد از سوی افراد مسؤل و غیر مسؤل نه تنها کاری پیش نمی رود بلکه توجه مقامات ارشد از عمق فاجعه دور می شود. وسعت آتش سوزی و نابودی طبیعت بعد از مهار آتش، آن هم با روش های علمی و کارشناسی قابل برآورد است که باید بصورت دقیق اعلام شود.
با توجه به وقوع آتش سوزی در مناطق غیر قابل دسترس و صعب العبور، باوجود کافی بودن تعداد نیروهای انسانی داوطلب، در عمل کارایی لازم را نداشتند چرا که تا پیش از رسیدن به محل آتش سوزی نیرو و توان خود را در مسیر پیاده روی از دست می دادند. استفاده از بالگرد برای اعزام نیرو به منطقه، با توجه به بروکراسی اداری نادرست، با تاخیر صورت می گیرد و در نهایت بالگردی با ظرفیت دو نفر برای چند ساعت اعزام می شود. اگر در روز اول آتش سوزی بالگرد مناسب و در سریع ترین زمان در دسترس بود آتش سوزی مهار می شد. چرا نباید برای چنین مواقع بحرانی از قبل چاره ای اندیشیده شود تا در پیچ و خم دستورات اداری متعدد نمانیم.
مبحث مهم دیگر اعزام نیروهای آموزش ندیده، اعم از داوطلب و دولتی به منطقه برای مهار آتش می باشد، همچنین عدم مدیریت واحد و ایجاد مدیریت چندوجهی و پیچیده، آهنگ کنترل و مهار آتش را بشدت کم کرده و در جایی متوقف می نمود، نکته دیگر مسدود بودن مسیر دسترسی از سمت سد سیوند بود که کوتاه ترین راه دسترسی به منطقه از سمت شهرستان های جنوبی بوده است که متاسفانه باوجود درخواست های مکرر از مسئولان برای تعیین تکلیف و مرتفع سازی آن، مسیر دسترسی از سمت سد سیوند باز نشد و نیروهای داوطلب ناچار به پیمودن مسیری طولانی تارسیدن به منطقه بلاغی بزرگ بودند که از بعد زمانی بسیار آسیب رسان بوده است؛
متاسفانه در مقطعی مسئولان بدون مطالعه عامل آتش سوزی را چوپانان و مرتعداران در منطقه اعلام کردند که این موضوع تا روشن شدن قطعی و بررسی های درست قابل اعتماد و استناد نخواهد بود ، و گویا هرکجا که توانایی تحقیق و یا پاسخگویی علت را ندارند دست بر روی ساده ترین گزینه گذاشته و مرتعداران و دامداران را مقصر آتش سوزی معرفی می نمایند، در حالی که در این هنگام سال مرتع داران در این منطقه حضور ندارند چرا که با توجه به خشکسالی سال های گذشته، دیگر منابع آبی وجود ندارد که دامداران و مرتعداران در آنجا حضور یابند، در مورد گستره و مساحت آتش سوزی نیز باید آمار ها واقعی و علمی باشد و این مقدار مساحت اعلام شده اصلا واقعی نبوده و اعلام آمار درست میزان خسارات باعث آن می شود مسئولان ارشد کشوری آن را حادثه ای کوچک قلمداد نکرده و به میزان بحران و فاجعه در منطقه توجه بیشتری نمایند.
و در پایان از همه عوامل اجرایی، نیروهای نظامی، دولتی ، انجمن های مرتع داری شهرستان های شمال فارس و انجمن های مردم نهاد منطقه و بویژه مردم بومی بخش پاسارگاد، استان فارس و سراسر ایران که با حضور فیزیکی در محل، انتشار خبر و درخواست کمک در فضای مجازی در مهار این آتش سوزی بزرگ همکاری و همیاری داشتند سپاسگزاری و قدردانی میشود.
مصیب همتی
رییس انجمن مرتعداران شمال فارس
عضو شورای سیاست گذاری انجمن جوانان سپید پارس (دفتر فارس)
به نام خدا